Mamy środek wakacji. Większość z nas przebywa obecnie na urlopie bądź odlicza dni do jego rozpoczęcia. Jego wymiar oraz zasady korzystania wciąż budzą wśród wielu z nas sporo wątpliwości. Dlatego dziś przyjrzymy się prawom pracownika w kontekście jego urlopu. Na początek zdefiniujmy czym jest urlop wypoczynkowy.
Urlop wypoczynkowy definicja.
Urlop wypoczynkowy jest to coroczny, odpłatny i nieprzerwany okres zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy. Przysługuje mu celem wypoczynku i regeneracji sił, w wymiarze określonym przepisami prawa pracy i w czasie ustalonym przez niego i pracodawcę.
Wymiar urlopu wypoczynkowego.
Urlop wypoczynkowy to jeden z przywilejów osób, które zatrudnione są na umowę o pracę.
Zgodnie z art.154 kodeksu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
- 20 dni dla osób, które przepracowały mniej niż 10 lat
- 26 dni dla osób, które przepracowały co najmniej 10 lat
Co ważne, do stażu pracy wlicza się także czas nauki, dlatego osoby, które ukończyły studia wyższe mają automatycznie doliczone do stażu pracy 8 lat. W przypadku ukończenia szkoły policealnej jest to 6 lat, szkoły średniej zawodowej 5 lat, średniej ogólnokształcącej 4 lata.
Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego.
Każdy pracodawca jest zobligowany do udzielenia swoim pracownikom urlopu, gdyż nieprzestrzeganie przepisów w tym zakresie podlega karze. Pracownik na mocy przepisów Kodeksu pracy posiada więc prawo do corocznego, nieprzerywalnego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Co ważne, prawa tego nie może się zrzec, przekazać innej osobie ani zażądać ekwiwalentu pieniężnego.
Urlop wypoczynkowy jest udzielany wyłącznie na wniosek samego pracownika. Na jego prośbę może on zostać podzielony na kilka części na przestrzeni całego roku. Ważne jednak, by choć jedna z jego części trwała 14 kolejnych dni kalendarzowych ( 10 dni roboczych).
Zmiana terminu urlopu pracownika.
Zarówno sam pracownik jak i pracodawca mają prawo do zmiany terminu urlopu pracownika. O ile pierwszy zmienia go zgodnie ze swoimi potrzebami o tyle zmiana terminu narzucona przez pracodawcę może wzbudzać już kontrowersje. Pracodawca ma jednak prawo do zmiany terminu urlopu wypoczynkowego pracownika, ale tylko wtedy gdy zachodzą ku temu ważne powody. Jednym z nich jest sytuacja, w której nieobecność pracownika mogłaby znacznie zakłócić tok pracy. Mowa tu przede wszystkim o przypadkach nagłych, nie do przewidzenia np. awarii bądź spiętrzeniu ilości pracy spowodowanym czynnikiem losowym. Ważnym jednak jest by istniała uzasadniona przesłanka, że jedynie ten pracownik posiada niezbędne umiejętności i jako jedyny może zaradzić kryzysowej sytuacji.
Odwołanie pracownika z urlopu.
Pracodawca w wyjątkowych sytuacjach ma także prawo do odwołania z urlopu swojego pracownika. I znów, muszą wystąpić uzasadnione przesłanki czyli:
- wystąpienie szczególnych okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu
- absencja pracownika w miejscu pracy może skutkować istotnymi zakłóceniami postępu prac
Pracownik w takiej sytuacji ma obowiązek przerwania urlopu i stawienia się w pracy nawet jeśli w jego ocenie decyzja ta jest bezzasadna. Zignorowanie takiego polecenia może skutkować bowiem zwolnieniem dyscyplinarnym. Jednakże jeśli uzna on, że przerwanie jego urlopu przez pracodawcę było nieuzasadnione może skierować sprawę do sądu pracy. Sąd sklasyfikuje to jako sprawę o mobbing bądź dyskryminację.
Jeżeli pracownik w wyniku zmiany terminu urlopu przez pracodawcę poniósł straty finansowe ( zaliczka za wakacje, bilety lotnicze itp.) ma on prawo żądać rekompensaty z tytułu odwołania urlopu wypoczynkowego. Podobnie gdy pracownik zmuszony jest do skrócenia urlopu pracodawca zobowiązany jest do zwrotu kosztów związanych np. z przejazdem pracownika i jego rodziny, oraz straconego wypoczynku.
Praca na urlopie wypoczynkowym?
Największą kontrowersją pozostaje jednak kwestia ewentualnej pracy podczas urlopu wypoczynkowego. Pierwszy znak zapytania pojawia się w chwili gdy pracodawca prosi nas o zabranie na urlop służbowego telefonu bądź komputera. Co do zasady pracownik nie ma obowiązku zabierania ze sobą na urlop służbowego sprzętu, chyba że takie ustalenia pracodawca zawarł w wewnętrznym regulaminie organizacji. W związku z wyżej opisaną sytuacją odwołania pracownika z urlopu, pracodawca faktycznie może żądać od nas byśmy zabrali ze sobą wspomniane urządzenia po to by móc się z nami skontaktować w celu ściągnięcia nas do firmy. Należy podkreślić, że pracownik nie ma jednak obowiązku ciągłego sprawdzania telefonu/komputera powinien jednak w miarę możliwości być osiągalnym dla pracodawcy. Inaczej jednak, gdy pracodawca żąda od podwładnego zabrania telefonu by ten mógł zdalnie wykonywać zadania pracownicze. Takie działania są nielegalne i pracodawca najzwyczajniej w świecie nie może żądać od nas byśmy podczas urlopu odbierali np. telefony od klientów.
Podsumowując, prawo pracownika do nieprzerwanego, minimum 14-dniowego, urlopu powinno być traktowane przez obie strony poważnie. Nie od dziś wiadomo, że efektywny pracownik to pracownik wypoczęty i zrelaksowany. Poza tym, jak mówi stare przysłowie, „nie samą pracą żyje człowiek…” zatem, udanego wypoczynku nam wszystkim!
Autor: Ania